Απολυμαντήρια

Την περίοδο 1922-1924 κατέφθασαν στην Μακεδονία πάνω από 270.000 πρόσφυγες. Οι περισσότεροι εγκατέλειψαν τις εστίες του στη Μικρά Ασία δια θαλάσσης και έφτασαν στη Θεσσαλονίκη με πλοία. Αμέσως μετά την αποβίβασή τους, οι πρόσφυγες έπρεπε να αναζητήσουν κατάλυμα στο κέντρο της πόλης (σπίτια, ξενοδοχεία, πλατείες, δρόμους, αγορές, εκκλησίες και άλλους δημόσιους χώρους). Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα δημιουργήθηκε το αδιαχώρητο στο λιμάνι και στο κέντρο, οπότε οι τοπικές Αρχές αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν ως κύριο τόπο αποβίβασης την Καλαμαριά, όπου υπήρχε άφθονος ελεύθερος χώρος, εγκαταστάσεις στέγασης στα διάφορα στρατόπεδα και μία στοιχειώδης υποδομή για την απολύμανση και απομόνωση των προσφύγων και την παρεμπόδιση της μετάδοσης ασθενειών στην πόλη. Ο τύφος, άλλωστε, ήταν σε έξαρση την εποχή εκείνη και λειτούργησε ως κίνητρο για την αξιοποίηση της Καλαμαριάς. Το Δημόσιο Λοιμοκαθαρτήριο ή Απολυμαντήριο ήταν ο πρώτος χώρος υποδοχής για τους πρόσφυγες που κατέβαιναν από τα καράβια. Οι υπεύθυνοι του λοιμοκαθαρτηρίου χρησιμοποιούσαν πράσινο σαπούνι για να καθαρίσουν τα μαλλιά και τα σώματα των προσφύγων, ενώ στη συνέχεια τους κούρευαν για να απαλλαγούν από τις ψείρες. Μεγάλη προσοχή δινόταν και στην απολύμανση των ενδυμάτων αν και η επιστροφή τους στους ιδιοκτήτες τους αποδείχτηκε αρκετά προβληματική υπόθεση με μεγάλες απώλειες ρούχων.

Μετά το Απολυμαντήριο, οι πρόσφυγες προωθούνταν στους θαλάμους. Αυτοί βρίσκονταν στις παράγκες που άφησαν μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου τα συμμαχικά στρατεύματα και σε σκηνές χωρίς θέρμανση. Οι πρόσφυγες ήταν καθαροί αλλά ταυτόχρονα εξαντλημένοι, νηστικοί, εξαθλιωμένοι, με ελάχιστα υπάρχοντα και (πολλοί) προσβεβλημένοι από διάφορες ασθένειες. Η φόνος του λοιμού και των επιδημιών είχε οδηγήσει στην απαγόρευση μετακίνησης των προσφύγων προς τη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία να αναγκαστεί να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της ζωής στην Καλαμαριά.

Η κατεδάφιση των κτιρίων των Απολυμαντηρίων έγινε το 1965 και οδήγησε στη ριζική αναμόρφωση της περιοχής.